Wspinaczka w Tatrach Wysokich - wskazówki, reguły i dobre zwyczaje

Na prośbę słowackich kolegów zamieszczam poniżej apel podkomisji Tatry przy SHS James (odpowiednik naszego PZA). Mówiąc w skrócie taternicy słowaccy chcą wprowadzić pewne zasady dotyczące wytyczania nowych dróg, oraz obijania i wyceny dróg w Tatrach. Chcą także uporządkować istniejące drogi, stworzyć ich kompletną bazę. Prośbę tą kieruję do Polskiego Związku Alpinizmu i wszystkich Klubów Wysokogórskich.

Strona Tatry Przejścia będzie przystosowana do wpisywania dodatkowej wyceny dróg według propozycji Słowaków. Nie zajmuję się ani oceną tej inicjatywy, ani koordynacją działań klubów, czy też przyjęcia przez wszystkich proponowanych zasad. Niemniej każdy rzeczowy głos, postulat w tej sprawie chętnie zamieszczę na stronie, aby było jedno miejsce gdzie głosy z obu stron Tatr mogą się spotkać.

Jednocześnie proszę wszystkich, którzy na swoich stronach internetowych, portalach informacyjnych etc. przekazują wiadomości przez mnie upubliczniane, aby podawali źródło z którego czerpią, czyli stronę Tatry Przejścia, czy też link do niej. Ta inicjatywa cały czas istnieje i działa non profit, dzięki życzliwości i społecznej pracy kilku osób.

Proszę też o życzliwy odzew i o wpisywanie przechodzonych dróg na stronie Tatry Przejścia wraz z proponowanymi wycenami w skali S i R. Niezależnie od różnorakich poglądów na temat tych wycen i poniższego apelu, „Správa oblasti Vysoké Tatry” już 'egzystuje' (istnieje), a 90 % ruchu wspinaczkowego ma miejsce po południowej stronie, toteż czy polskie taternictwo podejmie temat czy nie, taternicy Słowaccy będą ową sprawę prowadzić i wcielać w życie.

Z taternickim pozdrowieniem – Adam Śmiałkowski

Zdjecia - Adam Śmiałkowski

Tatry Wysokie to 260 km2 pięknej przyrody. Dziesiątki dolin, setki szczytów, turni i ścian, które już od ponad stu lat odwiedzane są przez wspinaczy ze Słowacji, Czech, Polski i Węgier. Znajduje się tu około 10 000 dróg wspinaczkowych autorstwa przeszło 1500 osób - nie licząc wielu, o których nie mamy informacji. Naszą wiedzę zawdzięczamy wysiłkowi dziesiątek taterników, którzy opisywali swoje drogi, sporządzali ich spisy i publikowali je w różnego rodzaju źródłach: od przewodników Puškáša, Kroutila i Paryskiego, przez schroniskowe książki wyjść, aż po stronę tatry.nfo.sk.

Obecnie w Tatry Wysokie przybywa niemożliwa do policzenia rzesza wspinaczy o bardzo zróżnicowanych zainteresowaniach. Miłośnicy wspinaczki letniej i zimowej, w skale i w lodzie, fani boulderingu, trudnych dróg sportowych jak i samotnych przejść graniowych. Większość z nich działa zgodnie z niepisanymi regułami, stworzonymi przed laty przez pionierów taternictwa i kształtowanymi przez kolejne pokolenia wspinaczy. Również dzisiaj formułowane są nowe zasady, będące przedmiotem niekończących się sporów przy kuflu piwa w tatrzańskich schroniskach.

Dyskutowaliśmy na ten temat również my - członkowie podkomisji Tatry omisji alpinizmu klubu wysokogórskiego James i doszliśmy do wniosku, żeby wypracować wspólne stanowisko tatrzańskiego środowiska wspinaczkowego, w kwestii sposobu działania w naszych górach. W słowackich skałkach lokalni wspinacze, znający dobrze specyfikę danego terenu są jego gospodarzami, opiekują się nim, utrzymują porządek i prowadzą ewidencję działalności wspinaczkowej.

Postanowiliśmy powołać do życia ciało, dzięki któremu wspinaczka w Tatrach będzie organizowana podobnie jak we wszystkich innych słowackich regionach wspinaczkowych. Utworzyliśmy rodzaj "samorządu terytorialnego" wspinaczy działających w Tatrach pod nazwą Správa oblasti Vysoké Tatry (SoVT). Współpracować będziemy z internetowym przewodnikiem tatry.nfo.sk i jego autorem Marošem Bobovčákiem.

Aby stworzyć warunki do dyskusji na temat poziomu ubezpieczenia poszczególnych dróg proponujemy wprowadzenie w Tatrach wyceny asekuracji na drogach wspinaczkowych na wzór alpejskiej - skal S, R oraz SR. Wyceny takie figurują już na stronie tatry.nfo.sk w odniesieniu do dróg na Osterwie. Nasz zarząd sformułował również zestaw reguł-wskazówek dotyczących prowadzenia nowych dróg w Tatrach oraz prac ekiperskich - a więc wymiany lub uzupełniania asekuracji na drogach już istniejących. Staraliśmy się, by niniejsze reguły były zgodne ze standardami, jakimi kierował się przy swych pracach Gipsy - Vlado Tatarka.

Chcemy zwrócić się do wszystkich taterników o podjęcie współpracy. Zachęcamy do dyskusji nad wycenami asekuracji na konkretnych drogach, najlepiej za pośrednictwem portalu tatry.nfo.sk na stronach poszczególnych szczytów oraz przysyłania propozycji dróg wymagających wymiany lub uzupełnienia asekuracji. Pomocy potrzebować będziemy również przy wcielaniu wszystkich pomysłów w życie. Zachęcamy do publikowania i przekazywania dalej informacji dotyczących naszej działalności.

W imieniu SoVT Rado Staruch.

I. SoVT - Správa oblasti Vysoké Tatry

Správa oblasti Vysoké Tatry to grupa wspinaczy działających w ramach Komisji alpinizmu SHS James oraz Komisji ochrony przyrody, których zadaniem jest działanie prowadzące do sformułowania powszechnie akceptowanych reguł dotyczących tworzenia nowych dróg, uzupełniania asekuracji na istniejących drogach, prowadzenia ewidencji przejść oraz stworzenia kompleksowej bazy danych dróg wspinaczkowych w Tatrach.

Obecnie członkami SoVT są: Rado Staruch - przewodniczący, Pavol Jackovič, Peter Köteleš, Miro Peťo, Martin Varga oraz Ivan Žila.

II. Ewidencja istniejących dróg

SoVT utworzy oraz będzie uzupełniać bazę danych dróg w Tatrach. Przy tworzeniu bazy danych współpracować z nami będzie strona tatry.nfo.sk, której administratorem jest Maroš Bobovčák. Obecnie jest to najbardziej kompleksowo opracowany katalog dróg po słowackiej stronie Tatr. Baza danych podzielona będzie następująco: 1. Dolina; 2. Szczyt, ściana; 3. Ekspozycja; 4. Nazwa drogi, autorzy, data, trudność, długość, opis; 5. Wycena asekuracji na drodze: S1-S6 = nity, R1-R6 = haki; 6. W miarę możliwości dodamy opis stałych punktów asekuracyjnych oraz informacja kto i kiedy je założył.

III. Nowa skala jakości asekuracji i bezpieczeństwa dróg

Wprowadzamy dodatkowo nową skale oceny poziomu i jakości asekuracji na tatrzańskich drogach według skali alpejskiej. Drogi ze stałymi punktami asekuracyjnymi (nity) oznaczone są literą S i wyceną od 1 do 6. Drogi na własnej asekuracji oraz hakowe opisane są literą R oraz cyframi od 1 do 6. Kombinacja obu typów asekuracji oznaczone są jako RS od 1 do 6. Szczegółowe informacje w tabelce na końcu artykułu.

IV. Zasady tworzenia nowych dróg

Zalecamy postępować według następujących wskazówek:

1. Poszanowanie przebiegu linii już istniejących dróg.

2. Jeśli 40% lub więcej długości nowej linii jest tożsamych z już istniejącą drogą, mówimy o wariancie.

3. Tradycyjnie w Tatrach Wysokich nowe drogi powstają od dołu do góry przy użyciu technik wspinaczkowych.

4. Rodzaj asekuracji na drodze zależy od decyzji jej autora, podjętej z poszanowaniem tradycji oraz uwzględnieniem konfiguracji i charakteru terenu.

5. Niedozwolone jest sztuczne tworzenie chwytów ani stopni.

6. O poprowadzeniu nowej drogi należy jak najszybciej poinformować SoVT za pośrednictwem stron tatry.nfo.sk lub james.sk.

7. W przypadku nierespektowania niniejszych reguł i wskazówek, SoVT może zdecydować o nieuznaniu drogi i usunięciu z niej ubezpieczeń.

V. Zalecana technika osadzania i standard parametrów stałych punktów asekuracyjnych

Standard osadzania stałych punktów asekuracyjnych został szczegółowo opracowany przez komisję SHS JAMES i opublikowany na stronie www.james.sk http://www.james.sk/file/metodika/borhaky.pdf

VI. Wymiana stałych punktów asekuracyjnych na istniejących drogach

Zalecamy postępować według następujących wskazówek:

1. SoVT utworzy listę dróg, które wymagają wymiany asekuracji. Wspinacze mogą przysyłać za pośrednictwem stron tatry.nfo.sk oraz james.sk sugestie, które drogi nie spełniają warunków bezpieczeństwa. Po dokonaniu oceny SoVT realizuje samodzielnie lub wspiera wymianę asekuracji.

2. Wymiany asekuracji na drodze wspinacze mogą dokonywać samodzielnie, jeśli zgłoszą SoVT chęć przeprowadzenia prac, a po ich zakończeniu opublikują o tym informacje. SHS JAMES może wesprzeć wymianę asekuracji poprzez dostarczenie stałych punktów asekuracyjnych.

VII. Uzupełnienie stałych punktów asekuracyjnych na istniejących drogach

1. SoVT tworzy listę dróg, które wymagają uzupełnienia stałych punktów asekuracyjnych. Sugestie zgłaszać można za pośrednictwem stron tatry.nfo.sk oraz james.sk.

2. Po dokonaniu rozpoznania, biorąc pod uwagę kryteria historyczne oraz kwestię bezpieczeństwa, SoVT decyduje na których drogach i w których miejscach można dodać stałe punkty asekuracyjne tak, by w istotny sposób nie wpłynąć na charakter drogi. Podejmuje również decyzję w jakim zakresie przeprowadzi prace lub będzie je wspierać.

3. Uzupełnienia asekuracji na drodze wspinacze mogą dokonywać samodzielnie, jeśli zgłoszą SoVT chęć przeprowadzenia prac, a po ich zakończeniu opublikują o tym informacje. SHS JAMES może wesprzeć wymianę asekuracji poprzez dostarczenie stałych punktów asekuracyjnych.

VIII. Ochrona przyrody i bezpieczeństwo

1. Wspinaczka górska, a szczególnie prowadzenie nowych dróg wspinaczkowych, jest działalnością obciążoną dużym stopniem ryzyka. Priorytetem wspinaczy powinno być minimalizowanie ryzyka zranienia i zagrożenia życia, zarówno własnego jak i innych osób.

2. Przy działaniu na terenie Tatr niezbędne jest poszanowanie zasad ochrony przyrody i regulaminów parków narodowych po obu stronach gór.

3. Przy planowaniu działań w Tatrach zalecamy współpracę i wymianę informacji z dyrekcjami parków narodowych w kwestiach ochrony przyrody, miejsc gniazdowania ptaków czy innych ograniczeń.

Skale wyceny jakości asekuracji na drodze wspinaczkowej

S1 - Poziom asekuracji podobny jak w skałkach. Średnia odległość między nitami wynosi 3-4 metry. Loty maksymalnie kilkumetrowe, bezpieczne.

S2 - Pomiędzy nitami konieczna wspinaczka. Ryzyko maksymalnie dziesięciometrowego lotu, ale bez groźby urazu.

S3 - Pomiędzy nitami konieczna ciągła wspinaczka. Odległość między punktami niekiedy powyżej 5 metrów. Ryzyku długiego lotu, ale bez większego niebezpieczeństwa urazu.

S4 - Duże odległości pomiędzy nitami (ponad 7 metrów), konieczna ciągła wspinaczka. Upadek może być niebezpieczny.

S5 - Odległości pomiędzy nitami przekraczają 10 metrów z koniecznością wspinaczki. W przypadku odpadnięcia duże ryzyko upadku na półkę skalną lub na ziemię.

S6 - Nity oddalone od kluczowego miejsca nawet do 20 metrów. Przy upadku duże ryzyko urazu, a nawet śmierci.

R1 - Asekuracja łatwa, solidna, bezpieczna i w potrzebnej ilości. Krótkie odcinki koniecznej wspinaczki. Potencjalny lot maksymalnie kilkumetrowej długości, bezpieczny.

R2 - Zakładanie asekuracji nieco trudniejsze. Punkty dobrej jakości, bezpieczne i w niewielkiej odległości od siebie. Pomiędzy punktami konieczna wspinaczka. Możliwe kilkumetrowe loty bez ryzyka.

R3 - Asekuracja bardziej skomplikowana i mniej godna zaufania, ale na ogół bezpieczna. Przeloty są dalej oddalone od siebie, a pomiędzy nimi konieczna jest wspinaczka. Możliwe loty do 8 metrów, ale bez ryzyka urazu.

R4 - Asekuracja trudna i skomplikowana. Punkty na ogół niegodne zaufania, mogące wytrzymać tylko krótkie loty. Długie odcinki wspinaczkowe. Potencjalne loty do 15 metrów i z ryzykiem kontuzji.

R5 - Asekuracja skomplikowana, punkty w niedogodnych miejscach, w dużym oddaleniu od siebie. Punkty wytrzymają tylko krótkie loty. Długie odcinki koniecznej wspinaczki. Ryzyko długich i niebezpiecznych lotów do stanowiska lub na ziemię.

R6 - Asekuracja właściwie pozbawiona sensu. Punkty w ogromnej odległości ponad kluczowymi miejscami wspinaczki. Stanowiska niegodne zaufania. Potencjalne odpadnięcie może zakończyć się śmiercią również dla asekurującego.

Tłumaczenie - Hubert Jarzębowski

Korekta merytoryczna - Adam Śmiałkowski